UNESCO publiceerde op 4 juni een positief advies om de Koloniën van Weldadigheid te erkennen als UNESCO Werelderfgoed. Dit advies is afkomstig van ICOMOS, een adviesorgaan van het Werelderfgoedcomité van UNESCO. Het comité zelf besluit eind juli definitief over het opnemen van de Koloniën van Weldadigheid op de werelderfgoedlijst. Met het positieve advies lijkt er niets meer in de weg te staan voor de felbegeerde Werelderfgoed-status.
Rapport ICOMOS
In haar adviesrapport bevestigt ICOMOS de essentie en de wereldwijde uitzonderlijke en universele waarde van de Koloniën van Weldadigheid. Zij adviseert dit grootschalig en ingrijpend sociaal experiment van armoedebestrijding met binnenlandse landbouwkoloniën op te nemen in de UNESCO-Werelderfgoedlijst onder voorwaarden, waaronder het opnemen van bufferzones.
Gedeputeerde Cees Bijl, voorzitter van de Nederlands-Vlaamse stuurgroep: “Het positieve advies van ICOMOS is de kroon op het werk van de afgelopen jaren. We wisten al dat de Koloniën van Weldadigheid werelderfgoedwaardig waren. Nu deelt ICOMOS ook de wetenschappelijke onderbouwing ervan. Daarmee ligt de weg open naar het beoogde besluit door het Werelderfgoedcomité.”
Een uitzonderlijk verhaal
De Koloniën van Weldadigheid ontstonden in 1818-1825 als integrale oplossing voor armoedebestrijding via binnenlandse landbouwkoloniën. Na de Napoleontische oorlogen heerste er in de Verenigde Nederlanden (Nederland, België en Luxemburg) veel armoede en bedelarij, vooral in de steden. Bij de aanleg van de Koloniën van Weldadigheid werd het schrale natuurlijke landschap met heide en veen door menselijk toedoen in één beweging volledig herschikt en overschreven met een geordende en geometrische structuur. Het resulterende ontginningslandschap met monumentale lanen, koloniehuisjes, gestichten en boerderijen, akkerland en weiden, weerspiegelt het toenmalige verlichte gedachtengoed en het experiment om arme mensen te verheffen met werk, vorming en opleiding. Meer dan 1 miljoen Nederlanders en Belgen hebben wortels in de Koloniën van Weldadigheid. Dit resulteert in verhalen die nog steeds verteld worden in documentaires, boeken en theatervoorstellingen.
UNESCO werelderfgoed van twee landen
Deze zomer komt er dus naar alle waarschijnlijkheid een transnationale seriële ‘site’ bij op de UNESCO-Werelderfgoedlijst: de Koloniën van Weldadigheid. Dit betreft Frederiksoord-Wilhelminaoord en Veenhuizen in het noorden van Nederland, en Wortel in Vlaanderen, België.
In 2020 kon de vergadering van het Werelderfgoedcomité vanwege de corona-pandemie niet plaatsvinden, maar onlangs werd bekend dat de 44e zitting van het UNESCO-Werelderfgoedcomité plaatsvindt van 16 t/m 31 juli 2021. De comitéleden komen dan online samen om zich te buigen over onder meer de nieuwe bijschrijvingen op de Werelderfgoedlijst, waaronder de Koloniën van Weldadigheid. Hierover wordt naar verwachting besloten tussen 23 en 27 juli.
